Lopen langs de Linie 

Culturele zwerftochten langs de Nieuwe Hollandse Waterlinie

In 2018 zijn we – en we zijn dan Bertie Schonk en Wil Reijs – voor POWER-Amersfoort gestart met het project: Lopen met de Romeinen. Een reeks van culturele zwerftochten langs de Nedergermaanse Limes in Nederland (en Duitsland). In verband met de Corona-epidemie hebben we het project zoals toentertijd gepland, niet in 2020 kunnen afronden, maar hebben we pas dit voorjaar, april 2022, de laatste culturele zwerftocht kunnen maken en wel naar Xanten. Inmiddels is de Nedergermaanse Limes geplaatst op de UNESCO werelderfgoedlijst en niet zonder reden zoals we hebben kunnen constateren tijdens onze culturele zwerftochten.
Het leek ons nu interessant om een vervolg te geven aan deze culturele zwerftochten en ook een vervolgthema te kiezen dat niet alleen is opgenomen in de UNESCO werelderfgoedlijst maar ook een belangrijke plaats heeft ingenomen binnen de Nederlandse geschiedenis, namelijk De Nieuwe Hollandse Waterlinie.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie is voortgekomen uit de Oude Hollandse Waterlinie en was meer gestructureerd van opzet in vergelijking met de Oude. Behalve een uitgewerkt en verfijnd inundatienetwerk omvatte de Linie 46 forten, vijf vestingen( Muiden, Weesp, Naarden, Gorinchem en Woudrichem) en verscheidene batterijen en stellingen. Ze strekte zich uit van de Zuiderzee tot de Biesbosch en was 85 kilometer lang en 3 tot 5 kilometer breed. De werkzaamheden namen een aanvang in 1815 en zouden duren tot ongeveer 1870. Daarna zouden er nog tal van aanpassingen en wijzigingen aan de Linie plaatsvinden.

Als inleiding op het programma starten we met een tweetal lezingen. Daarnaast wordt er aan alle deelnemers die zich intekenen, een compendium in boekvorm uitgereikt. Dit compendium is bedoeld als een naslagwerk voor de deelnemers.  We behandelen hierin het strategisch concept achter een verdedigingslinie en de historische ontwikkeling daarvan in de Nederlanden in de Nieuwe Tijd. Daarbij gaan we ook in op verschillende verdedigingslinies die er in bovengenoemde periode in de Nederlanden zijn geweest.
Vervolgens staan we stil bij de ontwikkeling van de vestingbouw in deze periode, waarvan de sporen zijn terug te vinden in de vestingen en forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie: het Gebastioneerd Vestingstelsel, het Polygonaal stelsel en de impact van de razendsnelle ontwikkeling van de artillerie in het laatste kwart van de 19e eeuw op de elementaire bouwwijze van vestingen en forten. Tot slot behandelen we de Nieuwe Hollandse Waterlinie zelf: de verschillende aspecten daarvan en de interactie tussen de (Nieuwe) Hollandse Waterlinie, de Kringenwet van 1853 en het Groene Hart.

Programma

• September 2022: Lancering en aankondiging van Lopen langs de Linie, en inschrijving.
• November 2022: Start met twee lezingen als inleiding op het thema. In deze lezing komen de historie en ontwikkeling van verdedigingslinies aan bod van vestingen en forten in het algemeen  en natuurlijk die van de Nieuwe Hollandse Waterlinie in het bijzonder. Tevens zullen we stilstaan bij de hedendaagse landschappelijke, geomorfologische en waterhuishoudkundige aspecten rond de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
• November 2022: Na lezing uitreiking  van het Compendium: Lopen langs de Linie (hard copy)  aan diegenen die hebben ingetekend.
• Er zijn vijf culturele zwerftochten uitgekozen en gepland die allemaal een deel van de geschiedenis van de Nieuwe Hollandse Waterlinie belichten:
  •  Medio Maart 2023: bezoek Fort Vechten en het Waterlinie museum.
  •  Medio-eind Mei 2023: bezoek Fort Asperen met waaiersluis en Diefdijk.
  • Medio-eind September 2023: bezoek Naarden Vesting met Vestingmuseum.
  • Medio-eind November 2023: bezoek Fort Blauwkapel met eventuele wandeling door Noorderpark naar Fort Ruigrok.
  • Medio Maart 2024: bezoek Muiderslot en Vesting Muiden.

In verband met de lastige bereikbaarheid van sommige locaties vanuit Amersfoort (Muiden, Naarden, Fort Asperen) willen we voor deze culturele zwerftochten eigen vervoer inzetten. Voor de overige locaties ( Fort Blauwkapel en Fort bij Vechten/Waterliniemuseum) willen we gebruik maken van het OV.

Aantal deelnemers

Op basis van onze ervaring met de vorige culturele zwerftochten willen we het maximaal aantal deelnemers houden op 24 personen verdeeld over twee groepen exclusief begeleiders. Het minimum aantal deelnemers hebben we gesteld op 10 deelnemers zonder begeleiding. Bij zestien deelnemers (en meer) wordt de groep in tweeën gesplitst.

Deelname

We gaan uit van een semi-gesloten systeem van deelname. Gelet op het programma is het uitgangspunt dat de deelnemers in principe intekenen voor het complete programma. Ze betalen bij aanvang ook een entreegeld van 17,50 euro en ontvangen daarvoor een hard copy van het Compendium. Na de aanmelding via het aanmeldingsformulier hieronder en betaling van het entreegeld, hebben de deelnemers de eerste keuze voor deelname aan de lezing en de culturele zwerftochten gedurende een periode van drie weken. Daarna staat de inschrijving voor deelname aan de activiteiten open voor de overige Power-deelnemers. Daarnaast dienen de deelnemers per activiteit bijkomende kosten zoals rondleidingen musea, gidsen, rondvaarttochten, huur ruimte, etc.)  apart te betalen. Kosten van entree musea (museumkaart!), vervoer, lunch zijn voor eigen rekening.

Inschrijving

De inschrijving op Lopen langs de Linie start op 24 september 2022 door middel van het inschrijfformulier hieronder. Van 24 september tot 17 oktober kan men zich inschrijven. Daarna wordt de inschrijving gesloten.

Ofschoon er in principe ingetekend wordt voor het hele programma, dienen zowel diegenen die zich hebben ingetekend als de overige Power-deelnemers zich  voor alle activiteiten (lezingen en culturele zwerftochten) apart aan te melden. De mogelijkheid tot inschrijving hiervoor met de bijkomende kosten hiervoor zullen te zijner tijd op de website verschijnen en via de nieuwsbrief worden aangekondigd. Wel wordt de mogelijkheid tot inschrijving in eerste instantie, zoals hierboven vermeld, gedurende een periode van drie weken alleen opengesteld voor diegenen die hebben ingetekend. Mochten er nog plaatsen beschikbaar zijn, dan kunnen de overige Power-deelnemers zich aanmelden voor de activiteit via het aanmeldformulier op de website, dat dan wordt geactiveerd.

We hebben er zin in!☺