Lopen met de Romeinen-Romeinse Waterleiding route

Onze eerste drie culturele zwerftochten hebben zich in het midden en westelijke gedeelte afgespeeld van de Nedergermaanse Limes, namelijk Utrecht, De Meern en Zwammerdam. Nu gaan we stroomopwaarts langs de Limes naar de belangrijkste en grootste vestigingsplaats van de Romeinen langs de Limes in Nederland: Nijmegen.

Omdat Nijmegen zo’n importante positie had ten tijde van de Romeinse Limes, bezoeken we de stad tweemaal in het kader van Lopen met de Romeinen en wel in september en november 2019. Nadere  details over deze laatste tocht volgen op een later tijdstip.

Op de vierde zwerftocht lopen we de Romeinse Waterleiding Route. Deze neemt ongeveer 4 uur in beslag. Tijdens deze wandeling bezoeken we ook de Romeinse Straatjes in het Museumpark Orientalis. Om ons een voorstelling te maken van het waarom van  deze waterleiding, moeten we het volgende bedenken:

• Nijmegen was de enige plaats langs de Limes met een castra waar een legioen was gelegerd en is als Ulpius Noviomagus met afstand de oudste en grootste Romeinse stad in Nederland. In de tweede eeuw n.Chr. wordt de bevolkingsomvang van deze stad geschat op 5.000 à 7.000 inwoners. In dezelfde periode was een compleet legioen gelegerd in het Castra, het Tiende Legioen Gemina, met rond de 6.000 legionairs. Om de legioenplaats lag een kampdorp met ambachtslieden en handelaars. Ter vergelijking, het totale inwonertal van het toenmalige Nederland in de Romeinse tijd bedroeg 150.000 tot 200.000 mensen. Rond 100.000 inheemse mensen woonden daarvan alleen al in de Limes-zone. Met rond de 20.000 inwoners was weer een grote concentratie van deze bewoning in de Limes in Nijmegen en omstreken te vinden.
• De waterbehoefte van de legionairs was enorm: niet alleen voor drinkwater, maar ook voor de bereiding van eten en drinken, het spoelen van de latrines, drinken voor paarden en muilezels, water voor de bewoners van het kampdorp en voor de badgebouwen. Bij elkaar wordt de waterbehoefte geschat op zo’n 1 tot 1,4 miljoen liter per dag. Omdat de legerplaats niet in deze waterbehoefte kon voorzien, is er daarom een aquaduct aangelegd.

De totale lengte van het aquaduct was zo’n 5 km. Het hoogste punt, ter hoogte van de Oude Kleefsebaan, lag vermoedelijk rond de 80 meter NAP. De ingang van de legioenplaats op de Hunerberg in Nijmegen-Oost ligt op ca. 52 meter NAP. Het verval van de waterleiding is vrijwel constant 0,2%.  Ook de stad Ulpia Noviomagus in Nijmegen-West zal een aquaduct hebben gehad. De bevolking telde in de tweede eeuw zo’n vijfduizend tot zevenduizend inwoners, die onder andere gebruik maakten van een groot openbaar badhuis. Het aquaduct van Noviomagus is echter nog niet teruggevonden.

De route voert, deels door bos en over geplaveide wegen, o.a. door het Kerstendal op Water Meerwijk en het museumpark Oriëntalis. Vanwege het mogelijke tekengevaar in het bos is het verstandig om een lange pantalon aan te hebben. En een paar goede wandelschoenen en wat conditie is natuurlijk nooit weg.

We verzamelen om 9.10 uur in Amersfoort CS aan het Stationsplein. Onze aankomsttijd op Centraal Station Nijmegen is rond 10.32 uur. Vandaar nemen we bus 8 richting hotel Val Monte in Berg en Dal, waar de gids ons zal opwachten. Het eindpunt van de route is niet gelijk aan het startpunt. Vanaf het eindpunt, hoek Ubbergseveldweg/Beekmansdalseweg in Nijmegen, gaan we met het openbaar vervoer weer naar het centraal station Nijmegen (stadsbus 2 of 8).

Neem een lunchpakket mee. We lunchen onderweg tijdens het lopen. In museumpark Oriëntalis is een rustpunt bij de Romeinse Herberg. Hier kan koffie of thee worden gedronken.

De kosten voor de begeleiding tijdens deze wandeling op deze vierde zwerftocht zijn € 4 per persoon.  Het verzoek van het Gilde Nijmegen is dit rechtstreeks te betalen aan de gids en liefst gepast.

• Gids op 5 september: Robert-Jan Jansen, mob. nr.: 06-22775537
• Gids op 13 september: Kees Vergeer, mob.nr: 06-40371426

Na de vierde en vijfde zwerftocht bij Nijmegen resten ons nog twee zwerftochten bij Xanten. Beide zwerftochten worden met één groep gemaakt van maximaal 20 deelnemers. De eerste is een meerdaagse zwerftocht in de week van 23 maart 2020. Nadere details van het programma volgen, maar een groot deel van ons verblijf zullen we besteden aan een bezoek aan het Archeologisch Park Xanten (APX). Ter afsluiting willen we het Römerfest eind juni 2020 bezoeken. Dit zal een bezoek van één dag zijn.

De reis naar Xanten zal met eigen vervoer zijn en niet met het openbaar vervoer. De afstand naar Xanten is ongeveer 130 km en neemt ongeveer anderhalf uur in beslag.

De spelregels voor deelname aan Lopen met de Romeinen zijn ongewijzigd:

• De 32 POWER-deelnemers inclusief begeleiders die zich in september 2018 aangemeld hebben voor Lopen met de Romeinen, hebben in  principe verklaard deel te nemen aan alle zwerftochten in het kader van Lopen met de Romeinen. Daarmee heeft deze groep het eerste recht van aanmelding. Echter dit eerste recht van aanmelding voor de vierde zwerftocht is slechts geldig tot 1 juli 2019. Na deze datum wordt de zwerftocht opengesteld voor de overige POWER-deelnemers die zich dan via de website kunnen aanmelden.
• Het maximum aantal deelnemers exclusief begeleiding bedraagt voor elke zwerftocht 15 personen.

Indien nog plaatsen beschikbaar zijn, wordt  op 1 juli 2019 deze activiteit opengesteld voor de overige POWER-Amersfoort leden.

Aanmelden vanaf 1 juli kan alleen via het aanmeldformulier dat op 1 juli zichtbaar wordt hieronder. Aanmelden per email is dan niet meer mogelijk.

Met vriendelijke groet, de organisatoren Bertie Schonk en Wil Reijs
Contact: Wil Reijs, tel.: 033-4566568, mobiel: 06-51338832, email: wil.reijs@telfortglasvezel.nl;  wilreijs@gmail.com.