Lopen langs de Linie: Culturele Zwerftocht – Het Veenweidegebied

Beschrijving

Tijdens de eerste culturele zwerftocht in het kader van Lopen langs de Linie hebben we onze aandacht gericht op het hooggelegen gebied ten oosten en zuidoosten van Utrecht en de uitgebreide fortenbouw als consequentie daarvan vanwege de beperkte mogelijkheden voor inundatie. Het hoogtepunt in dit verband was de bouw van de twee grootste forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie: Fort bij Vechten en Fort bij Rhijnauwen. Bij de tweede culturele zwerftocht hebben we onze aandacht verlegd naar het rivierengebied met de daarbij behorende inundatievoorzieningen. Bijzonder daarbij was de inundatiepolder Schalkwijk die nu gebruikt wordt als waterberging. Kenmerkend voor het rivierengebied is tevens dat de fortenbouw plaatsvond bij de accessen en is toegepast ter bescherming van strategische locaties zoals waaiersluizen, inundatiekanalen, etc. Een van de meest in het oog springende forten in dit verband is het torenfort Fort Honswijk.
Tijdens de derde culturele zwerftocht zullen we een wandeling van 7,5-8 km maken door het Veenweidegebied ten noorden en noordoosten van Utrecht. Daarbij bezoeken we twee forten: Fort Blauwkapel en Fort De Gagel. Onderweg passeren we ook Fort Ruigenhoek. Het polderlandschap stelt hier weer andere eisen aan inundatie dan het rivierengebied. Het voordeel is wel dat door de lage ligging van rond het NAP, de nauwelijks aanwezige hoogteverschillen en de mogelijkheid gebruik te kunnen maken van de bestaande bemaling, hier voor inundatie minder complexe voorzieningen hoefden te worden toegepast in vergelijking met het rivierengebied.

Wandeling

Deze derde culturele zwerftocht is dus met name een wandeling van 7,5-8 km door het Veenweidegebied. Voor alle duidelijkheid er is geen mogelijkheid om tussentijds ‘af te haken’. Mochten er deelnemers zijn die slecht ter been zijn, dan is deze zwerftocht minder geschikt voor hen. We lopen tevens door een open gebied. Zorg dus voor goede en waterdichte schoenen.
Gelet op de tijdspanne tussen de aanvang van deze culturele zwerftocht en de mogelijkheid om wat te nuttigen in Fort De Gagel, raden we de deelnemers aan een lunchpakket mee te nemen.
Het uitgangspunt is deze derde zwerftocht op dinsdag 17 oktober respectievelijk woensdag 18 oktober 2023 te laten plaatsvinden. Mochten de weersvoorspellingen voor deze dagen echter dermate ongunstig uitpakken ( veel regen en wind), dan willen we deze derde culturele zwerftocht verschuiven naar woensdag 25 oktober respectievelijk donderdag 26 oktober 2023. De deelnemers zullen hier tijdig over worden geïnformeerd. Een beslissing hiertoe nemen we een of twee dagen voor dinsdag 17 oktober 2023. We raden iedereen aan deze data alvast in jullie agenda te parkeren.
Bij Fort De Gagel krijgen we een rondleiding waarbij met name wordt ingegaan op de nieuwe bestemmingen welke aan een dergelijk fort kunnen worden gegeven met behoud van de historische context.

De drie forten

Fort Blauwkapel

Fort Blauwkapel is uniek omdat binnen de wallen van het fort een bescheiden dorp aanwezig is met een kerkje en oude en nieuwe bebouwing. Het is in 1820 ontstaan bij de aanleg van de eerste fortenkring rond Utrecht. Rond het toenmalige gehucht Blauwkapel werd een vesting aangelegd met omwalling en een gracht. Het fort heeft een vierhoekige grondvorm met bastions op de hoeken. Rond 1850 werd een reduit met bomvrij wachthuis toegevoegd. De laatste uitbreiding waren twee bomvrije kazernes.

Fort Ruigenhoek

Het grote verdedigingswerk op de Ruigenhoekse Dijk dateert van 1870 en maakte deel uit van de tweede fortenkring rond Utrecht. Het fort diende het acces bij de Ruigenhoekse Dijk af te sluiten. Het fortenterrein bestaat uit een grote vierhoek met bastions, met grond bedekte bomvrije kazernes, remises en groepsschuilplaatsen. We bezoeken het fort zelf niet maar passeren wel een inundatiesluis en een aantal kazematten in de directe omgeving van het fort.

Fort De Gagel

Fort De Gagel ligt aan de rand van de Utrechtse wijk Overvecht. Het fort werd in 1820 in eerste instantie als een aarden verdedigingswerk aangelegd om het inundatiekanaal de Klopvaart en de doorlaatsluis naar de voorliggende polders en de Galgendijk te beschermen. Op het fortterrein werd in 1850 een vierkant bomvrij wachthuis gebouwd. De laatste grote uitbreiding op het fortterrein vond plaats in 1878 met een met grond bedekte bomvrije kazerne, een remise en een fortwachterswoning.

Programma

•  9.30 uur. Verzamelen hal Amersfoort Centraal Zuidzijde.
•  9.49 -10.08 uur. Vertrek met NS sprinter rechtstreeks van Amersfoort Centraal naar Station Overvecht spoor 6.
•  10.15 uur. Vertrek van Station Overvecht richting Fort Blauwkapel.
•  11.30 uur. Koffie met appeltaart in een uitspanning in het Veenweidegebied.
•  14.00 uur. Rondleiding Fort De Gagel van ongeveer een uur.
•  14.30 uur. Fort De Gagel mogelijkheid om iets te nuttigen in het restaurant aldaar.
•  16.00 uur. Vertrek van Fort De Gagel naar bushalte Fort de Gagel.
•  16.09 – 16.22 uur. U-OV Bus 122 Richting Overvecht Station.
•  16.25 – 16.40 uur. Vertrek met NS sprinter rechtstreeks van Station Overvecht maar Amersfoort Centraal.

Toelichting op het programma

Voor deze Culturele Zwerftocht: Veenweidegebied waren in totaal 24 plaatsen beschikbaar verdeeld over twee groepen en twee dagen. Omdat we echter werken met een semi-gesloten systeem van deelname, hebben diegenen die zich in oktober 2022 hebben ingeschreven op het programma en daarvoor een entreegeld hebben betaald, voorrang bij de aanmelding . Dat houdt in dat bij de openstelling van deze Culturele Zwerftocht voor de overige Power-Amersfoort deelnemers, nog maar één plaats beschikbaar is.

Punten van aandacht

• Zorg voor goede en waterdichte wandelschoenen.
• Deelname aan deze culturele zwerftocht is op eigen risico.
• Door je aan te melden, geef je automatisch toestemming om je gegevens (naam, e-mailadres, telefoonnummer en opmerkingen) te mogen delen met de overige deelnemers van deze culturele zwerftocht.
• We kunnen iets gebruiken in het restaurant van Fort De Gagel. De kosten daarvan betaalt iedereen zelf na afloop bij de kassa van het restaurant van Fort De Gagel.
• Tussen Fort Blauwkapel en Fort Ruigenhoek hebben we een koffiestop. Ook hiervan zijn de kosten voor eigen rekening.